فلسفه براي همه

با درود فراوان بر همگي

يادآوري

شايد مهمترين پرسشي كه بعد از خواندن چند مطلب گذشته در ذهنمان ايجاد گردد اينست كه چرا اينهمه درباره يونان باستان مطلب نوشته ميشود و چه نسبتي بين يونان باستان و فلسفه وجود دارد و حتي با فرض آغاز فلسفه در يونان ، چه ضرورتي در دانستن تاريخ يونان وجود دارد و به طور كلي چه نسبتي بين تاريخ و فلسفه وجود دارد .
راستش فهم و نقش يونان باستان براي تمدن جديد بسيار مهم و حياتي است و تصور دنياي جديد با شكل موجود ، بدون در نظر گرفتن يونان باستان همانند توجه نمودن به نماي يك ساختمان ( در اينجا ظاهر و شكل انديشگي دنياي مدرن غربي ) بدون توجه به پي هاي آن و شرايط و مقتضيات استوار نمودن ساختمان بر روي آن پي ميباشد چون بدون وجود يك پي مناسب ( در اينجا بستر مناسب فكري ، فرهنگي و الگوئي مناسب ) امكان بنا نمودن ساختمان و به دنبال آن تغيير ظاهر و نماي آن به شكل دلخواه – با در نظر گرفتن شكل پي (در مورد فلسفه با در نظر گرفتن محدوديت در تلقي ما نسبت به فهم هستي ، نوع تلقي ما نسبت به نحوه عقلاني ديدن جهان ، نوع نگاه ما به امور جهان به شكل فلسفي و... كه همگي چارچوبهاي انديشه فلسفي اند ) فراهم نخواهد بود . همانطور كه در گذشته گفته شد انديشه فلسفي و فهم عقلاني جهان اولين بار ( بنا بر ادعاي تعدادي از محققين ) توسط مردماني از يونان باستان فهميده و يا نگاشته شد بنابراين بسترهاي فراهم شده توسط يونانيان و بزرگان فلسفي آنها نقش پي ساختمان عظيم فلسفه را همانطور كه بعدا اشاره خواهد شد ، عهده دار خواهد بود كه نقش سترگ تمدن يونان باستان را آشكار ميسازد.
و از طرفي بنابر ادعاي تعدادي از فلاسفه متاخر فهم ما از حقيقت تابع زمان وتاريخ ميباشد كه از اين منظر هم دانستن بستر تاريخي يك تمدن در فهم انديشه و نرمافزار فكري آن بسيار موثر است كه اگر عمري باقي بود در آينده بدان خواهم پرداخت .
تولد انديشه فلسفي در يونان باستان براي بسياري از محققين اين پرسش را بوجود مي آورد كه چرا براي اولين بار انديشه فلسفي در يونان آغاز و رشد يافت ؛ كه بدنبال آن نظريههاي مختلفي مطرح گرديد كه تعدادي از آنها عبارتند از :
1- شرايط و نوع روابط اجتماعي و اقتصادي و سياسي جامعه يونان ، عامل رشد انديشگي است.
2- شرايط و نوع توليد اقتصادي و بازرگاني و رشد ابزار توليد عامل رشد انديشه است.
3- نوع روابط بين انسانها و طبقات اجتماعي و مهمترين آنها سيستم برده داري ، عامل انديشه است.
4- نحوه ارتباط سلسلهمداري و رابطه بين زعماي دين با مردم از يك طرف و همچنين نحوه ارتباط آنها با فروانروايان ،عامل تسريع انديشه فلسفي است.

و همانطوريكه پيداست مهمترين عامل در تحقق يك اندشه را عوامل اقتصادي دانسته (شامل شيوه توليد ، ابزار توليد و نحوه ساخت اجتماعي توليد يا مناسبات توليد و … ) و آنرا را بعنوان تنها زيربنا ، و پيهاي ايجاد يك نوع از انديشه و مناسبات اجتماعي مطابق با آن ميدانند ( مانند انديشههاي اسطورهاي و مناسبات فردي و اجتماعي آن ، انديشه هاي ديني و مناسبات فردي و اجتماعي آنها ، انديشههاي فلسفي و مناسبات فردي و اجتماعي آن و اندشه مدرن و مناسات آن و بعبارتي هر نوع از انديشه و مناسبات فردي و اجتماعي آن ) و حتي شراط اقتصادي يعني نحوه و شيوه توليد و نوع ابزار توليدي را تنها عامل نوع مناسبات سياسي و حتي اقتصادي ( مانند نوع رابطه ارباب - رعيتي ، كارگر - كارفرمايي ، ارباب – برده و …) و هنري و اخلاقي و هر چيز كه در حوزه انديشه و تصميمگيري فردي و اجتماعي است ميدانند .
در مورد خاص يونان به مثالهاي زير ميتوان اشاره كرد :
1- سيستم بردهداري كه ابزار جديد توليد به شمار ميآمد.
2- رشد تعامل بازرگاني و ايجاد طبقه بازرگان بدليل شرایط خاص جغرافيايي.
3- وجود رابطه ارباب – كشاورز ( دوره فئوداليته ) در يونان .
4- ورود به عصر آهن و تغيير در ابزار توليدي .
5- …

و از طرف ديگر تعدادي از محققين عوامل زير را بيان ميكنند :

1- نوع مذهب و اعتقادات ديني يونانيان باستان را عامل رشد انديشه فلسفي است .
2- نحوه رابطه و تعامل خدايان باستان را باهم و نوع تعامل آنان با انسانها .
3- نحوه اخلاقيات ديني و و عرفي آنان .
4- نوع اسطورههاي يوناني و نوع اعتقاد آنها درباره جهان و آفرينش آن و اعتقادات آنها درباره نحوه آفرينش انسان و نوع رابطه آفريننده – آفريدگار و …
5- تاثير انديشهها و اسطورههاي تمدنهاي بزرگ ديگر در آنها .
6- پيدايش خط در يونان و تلاش استثنايي آنان در ثبت انديشهها و تاريخ خود ( برخلاف ديگر تمدنهاي موجود در آنزمان كه از خط جهت ثبت و ضبط داراييها و احكام حكومتي استفاده ميكردند. ) كه از طرفي باعث اسطورهزدايي و تقدسزدايي از آنها گشته و آنها را وارد حوزه عقلاني انسانها كرد.
7- بحران انديشگي بدليل ورود انديشههاي تمدنهاي ديگر و وجود اختلاف آن با انديشههاي مقبول در يونان.
8- وجود آزادي در يونان و بيان انديشهها بصورت آزاد.
9- جهش استثنايي فكر در يونان و وجود قريحه و استداد ذاتي و منحصربهفرد در يونانيان .
10- …

از توجه به نكات بالا به دونوع ديدگاه در تبيين تحولات فكري پي ميبريم كه يكي فقط عوامل اقتصادي و ديگري عوامل ذوقي و ذهني را پايه تحولات ميداند و عده بسياري در بينابين ايندو طيف ميباشند.

اميدوارم باتوجه به نكات بيان گشته به من حق بدهيد كه درباره يونان باستان كمي بيشتر بنويسم زيرا با اين تمدن بود كه انسانها از جهان اسطوره پا به دنياي فلسفي نهاده و جهش سترگي را در ديدگاه بشر ايجاد نمودند.

تا نظر شما چه باشد.

پايدار باشيد.

تابعد…

Posted By hamid at 10:33 PM

__ __ __ __ __ __ __

مطالب قسمتهاي

گذشته را در لينك بايگاني ميتوانيد بيابيد

بايگاني

خانه

ايميل

فلسفي